Czym jest autyzm?
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu (ang. ASD – autism spectrum disorder) obejmują rozmaite wyzwania rozwojowe w zakresie: porozumiewania się, myślenia, rozwoju społecznego, umiejętności poznawczych, zainteresowań i form aktywności, a także umiejętności motorycznych. Nasilenie poszczególnych trudności w różnych wymiarach spektrum jest znacząco odmienne u poszczególnych osób i może powodować zarówno funkcjonowanie na poziomie głębokiego upośledzenia u jednych, jak i pozwalać na funkcjonowanie całkowicie samodzielne u innych osób, ze słabszym nasileniem objawów (Goldstein i in., 2017).
Autyzm w liczbach
W latach 80-tych autyzm stwierdzano u jednego dziecka na 2 tys., a obecnie u jednego na 100 dzieci. W krajach Unii Europejskiej osób w spektrum autyzmu jest około 5 mln.
Świat oczami autysty
To w jaki sposób może odbierać świat osoba z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ilustruje poniższy fragment książki ,,Kto ukradł jutro’’autorstwa Olgi Ptak:
,,Wyobraźmy sobie, że idziemy do hipermarketu w godzinach największego szczytu. Załóżmy zamazane okulary, przez które widać tylko plamki obrazu, trzeba się nieraz nieźle namachać głową żeby rozpoznać drogę i wyłowić artykuły, które trzeba kupić. Włóżmy do tego w uszy słuchawki i puśćmy na cały regulator takie szemrzące i skrzypiące, niedostrojone radio z nakładającym się gwarem marketu, hałasującą klimatyzacją, lodówkami skrzypieniem wózków, piszczącymi kasami fiskalnymi i usiłujmy prowadzić z kimś rozmowę. A to jeszcze mało. Do tej kakofonii głosów i narastającego bólu głowy, rozmazanego obrazu, dołączmy jeszcze zapachy – przepoconej koszulki, skarpetek, nieświeżego chuchu, alkoholu, gnijącego mięsa, chleba i chemii wszelkiego rodzaju. Wszystko czujemy w tym samym czasie. Horror, prawda? A to jeszcze nie koniec. Zapomniałam dodać, że do tego marketu trzeba koniecznie się wybrać w gryzącym swetrze ubranym na gołe ciało i przymałych spodniach, a na rękach musimy mieć grube, narciarskie rękawiczki. Dopiero wtedy można powiedzieć, że w choć ułamku sekundy czujesz się jak człowiek z autyzmem. (…) Właśnie dlatego dzieci z autyzmem uciekają w swój świat, żeby odciąć się od nadmiaru tego, co ich bombarduje: dźwięków, kolorów, kształtów, harmidru, zapachów, smaków i dotyku. Stąd biorą się stereotypie ruchowe, stąd machanie rękami, przebieranie paluchami, uderzanie głową, zatykanie uszu, oczu, wrzaski, histeria. To ich mechanizmy obronne, które trzeba zrozumieć i szanować’’.
Kilka ważnych słów na koniec:
– Jeśli znasz 1 osobę w spektrum to znasz 1 osobę w spektrum a nie funkcjonowanie wszystkich osób z zaburzeniami w spektrum autyzmu – nasilenie poszczególnych trudności i objawów jest sprawą indywidualną.
– Autyzm to nie choroba i nie ma na niego lekarstwa. Jest to zaburzenie, które dzięki odpowiednio dobranym narzędziom terapeutycznym może pomóc usprawnić codzienne funkcjonowanie osoby ze spektrum i jej bliskich.
– Nie oceniaj. Najlepszym co możesz zrobić jest zapewnienie poczucia akceptacji, tolerancji, zrozumienia i wsparcia.
– Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mają swoje wyjątkowe zainteresowania i potrzeby. Warto więc szukać organizacji, które skupiają osoby z autyzmem i ich bliskich i pomagają ,,odczarowywać’’ pojęcie autyzmu m.in. Stowarzyszenie ,,Rodzin i Przyjaciół Osób w Spektrum Autyzmu AUtopozytywni’’ oraz Fundacja Autism Team.
